De dagelijkse hand medicijnen die je slikt en de ingrepen die je hebt ondergaan waarmee je lichamelijk weer opgelapt bent, zijn niet allesomvattend als het gaat om een totale hartgezondheid.
Ook de mentale gezondheid en leefstijl zijn daarin hele belangrijke spelers om te komen tot een langer en prettiger leven met je aandoening, waarbij je ook de kans op nieuwe hart/vaatproblemen enorm verkleint!
Dat bewijst een programma dat in Australië is ontwikkeld en wetenschappelijk is onderzocht. Ook in Nederland heeft zorgverzekeraar Achmea in 2015 dit COACH programma [1] i.s.m. een aantal ziekenhuizen als proef ingezet. Hierbij werden hart- en vaatpatiënten die een ingreep (bijvoorbeeld een bypass operatie of een dotterbehandeling) hadden ondergaan een half jaar lang intensief begeleid door een verpleegkundige met als doel om patiënten te ondersteunen bij het zelfmanagement. De zgn. Hartcoach.
En met goede resultaten! Want een groot deel van de deelnemende patiënten heeft hierdoor een gezondere leefstijl kunnen ontwikkelen en waren zich daarna ook meer bewust van de risicofactoren. Het grootste deel van de deelnemers is meer gaan bewegen, gezonder gaan eten, hebben hun BMI verlaagt en zijn gestopt met roken. Uit andere onderzoeken en studies blijkt dat een gezonde leefstijl de kans van herhaling op bv nieuwe hartinfarcten wel met 80% afneemt!
Er is dus ontzettend veel te winnen met een gezonde(re) leefstijl, maar dat weet iedere hart/vaatpatiënt onder aan de streep ook wel. De meeste mensen willen het ook ontzettend graag. Maar desondanks hebben velen toch moeite om de vertaalslag naar een gezonder leefpatroon te maken en loopt het vaak mis in de weg daar naar toe en of in de uitvoering. Dat vernam ik ook in de gesprekken met zorgprofessionals die ik onlangs had. Hoewel men een cardiovasculair event heeft ondergaan of een serieuze lichamelijk waarschuwing op dat gebied heeft gehad, de switch maken blijkt toch moeilijk.
En dat is ook niet zo gek. Het maken van een verandering, een gedragsverandering en het loslaten van vertrouwde patronen is ook ontzettend moeilijk. En dit wordt helaas ook niet geleverd met een “aan – uit knop” of een afstandbediening. Dat vergt veel wilskracht, motivatie en de juiste mindset. Want die aspecten bepalen of het succesvol gaat zijn en of het je niet alleen tijdelijk maar ook blijvend gaat lukken. Ook is er nin de spreekkamer niet altijd voldoende tijd om mensen hierin voldoende of langdurig te begeleiden. Of werken patiënten met te weinig, verkeerde of zelfs schadelijke informatie, want helaas is op internet ook veel desinformatie te vinden. Waar begin je en vooral ook, hoe zorg je dat je blijvend een gezonder leefpatroon ontwikkeld. Dit proces vergt tijd. Een gedragsverandering kost nu eenmaal tijd. De sleutel hiervoor ligt meestal in het veranderen van een aantal van de dagelijkse routines.
Het proces naar jouw ‘nieuwe normaal’ begint mentaal
Het succesvol veranderen van je leefstijl is voor de meeste mensen niet iets wat je zo maar even doet. Uiteraard zijn hier er altijd uitzonderingen in, maar over het algemeen heeft het grootste deel van de mensen wat meer tijd en/of begeleiding nodig om zich veranderingen eigen te maken. En dat is ook heel logisch, want waar begin je en hoe?
Dit proces begint mentaal. Want wanneer je de wíl en de motivatie mist om aspecten in je leven te veranderen (dit geldt voor de meeste belangrijke veranderingen in je leven ) gaat het je uiteindelijk niet lukken. Oké, wellicht houd je het wel een paar weken vol, maar het zal meestal niet blijvend zijn. De wil en motivatie zijn dus noodzakelijk voor de kans van slagen, voor jezelf! Ongeacht hoe graag je partner, familie of dokter dit van je verwachten.
Een gezonde geest is onmisbaar in het veranderen van je leefstijl. Hoe je omgaat met stress en tegenslagen kunnen een allesbepalend verschil daarin zijn. Het brein is een belangrijke speler in het leven met een hart/vaatziekte en ook bepalend voor het verloop ervan. Het begint met bewustwording en het accepteren van de verandering. De gedragsverandering.
Hoe creëer je stap voor stap een blijvend gezond eetpatroon?
Deze gedragsverandering is een proces waarin je steeds meer toe werkt naar jouw doel. In dit geval een gezond leefpatroon. Dit is een proces wat bij de meeste mensen veel tijd en toewijding vraagt. Het afleren van vertrouwde slechte gewoontes en deze ombuigen naar gezonde(re) gewoontes doe je niet in een dag. En ook niet in een week. Accepteren dat dat traject tijd kost is wel belangrijk. Als je wonderen verwacht ga je namelijk teleurgesteld worden!
Dit is iets wat ik de cliënten, die ik begeleidde in mijn praktijk, altijd op het hart drukte. Een overgewicht bijvoorbeeld is ook niet in 1 dag of 1 week ontstaan, dus accepteer de tijd die het kost om te werken naar de verandering! En ook dat dit proces in stappen gaat. Het volledig omgooien van het roer, een verandering door gaan voeren die zover van je bed staat.. dat is in de praktijk niet realistisch en haalbaar. De kans van falen is dan heel groot, wat ook weer ontmoedigend gaat werken. Maar hoe lukt het dan wél?
De 6 stappen naar een succesvolle gezondere leefstijl:
- Plan je doelen en strategie en maak ze concreet. Koop een leuk notebook en noteer hier jouw doelen en strategie in. Waar wil je naar toe werken en hoe ga je dat toepassen in je dagelijks leven. Maak je doelen en plannen concreet, maar wél haalbaar en realistisch!
- Begin met kleine stappen. Met 2 tot 3 dingen te veranderen die je in je uiteindelijk doel gaan helpen. Bijvoorbeeld: je volvette kaas vervangen voor 30+ kaas, geen zout meer toevoegen aan je maaltijden, maar deze op smaak brengen met kruiden en een beweegdoel. Ga met deze stappen beginnen tot je ze eigen hebt gemaakt. Daarna ga je aan de slag met een aantal nieuwe veranderingen. En ook al denk je dat het misschien niet snel genoeg gaat en vraag je je af of deze stappen wel zinvol zijn… hou toch vol! Een paar kleine veranderingen kunnen juíst al een heel groot verschil maken in je gezondheid!
- Accepteer dat tegenslagen ook bij het proces horen en laat je er niet door ontmoedigen! Is het even wat minder gelukt om je doelen vol te houden? Dit is heel normaal. Niemand kan altijd maar in de pas lopen. Je bent een mens en geen robot! Maar de kneep zit het in het feit of dit je ontmoedigt en je het bijltje erbij neergooit of dat je je herpakt. Ga bij jezelf te rade waarom bijvoorbeeld jouw beweegdoel voor die week niet gelukt is en hoe het je volgende week wél zou kunnen lukken. Waardeer en complimenteer jezelf en wees trots op hetgeen dat je al wél hebt bereikt en van daaruit weer verder gaat. Met doem denken ga je je doel niet halen. Je bewust zijn van alles wat je allemaal al wel bereikt hebt en daar trots op en blij mee zijn doen dat wel! Want iedere stap die je hebt gezet is een belangrijke! Beloon jezelf daarvoor en koop een leuke bos bloemen of een goed boek voor jezelf!
- Bij veel mensen leeft de beleving dat een gezonde leefstijl, een gezond eetpatroon bijvoorbeeld, saai is en eentonig. Dat je bij wijze van spreken iedere dag alleen maar salade mag eten en noooooit meer wat lekkers mag. Dit is natuurlijk wat ongenuanceerd maar veel mensen associëren gezond met niet lekker meer kunnen eten en nooit meer kunnen genieten. In mijn praktijk adviseerde ik het 80-20 principe. Eet 80% van de week gezond en houd je daar ook aan. Maar gun jezelf (bijvoorbeeld in het weekend) ook wat lekkers dat minder gezond is. Iets dat je écht lekker vindt en geniet daar ook lekker en bewust van. Maar houdt het bij 1 iets waar je echt van geniet en pak dan het ritme weer op. Wanneer je jezelf alles gaat ontzeggen houd je het ook niet vol. En het moet natuurlijk ook haalbaar blijven. Ook zal je merken dat gezond eten niet automatisch niet lekker eten betekent! Tip: op de Hart in Shape social media accounts deel ik regelmatig lekkere recepten, die snel klaar zijn en waar het hele gezin gewoon van mee kan eten.
- Schroom je niet om steun te vragen! Vertel mensen in jouw omgeving dat je bezig bent toe te werken naar een gezonde leefstijl. En vraag ze je daarin te steunen. Samen een flinke wandeling maken bijvoorbeeld is ook een stuk gezelliger en je hebt daardoor ook meer een stok achter de deur. Maar schakel ook bijvoorbeeld een dietist wanneer je graag in het traject begeleidt wordt. Je hoeft het niet alleen te doen.
- Vind jezelf en jouw leven belangrijk genoeg om ondanks jouw aandoening(en) zo gezond en prettig als mogelijk te leven! Langer te leven. En langer in het leven van jouw dierbaren te zijn. Want een gezonde leefstijl is echt een enorm bepalende factor in het ontwikkelen van nieuwe hart/ vaat problemen, maar het verkleint ook de kans op andere aandoening zoals diabetes.
Het proces vergt tijd, maar positieve veranderingen zijn vaak al snel zichtbaar!
Zoals ik eerder aangaf is het switchen naar een gezonde leefstijl iets dat tijd vergt en stapsgewijs gaat. Maar wanneer je de tijd en energie er in wilt investeren is de kans op succes groot. Met niets doen verandert er niets, dus ook niet te goede. Integendeel. Het zal je gezondheid juist hoogstwaarschijnlijk verslechteren.
Maar ook al duurt het traject naar succes wel even (gemiddeld 4 tot 9 maanden), toch zullen alle kleine stappen die je al hebt gezet ook snel zichtbaar en voelbaar een positief resultaat geven! Je zal merken dat je energielevel toeneemt, je conditie beter wordt en je steeds meer kan volhouden. Je weerstand zal al snel met sprongen vooruit gaan en wellicht zijn ook je bloeddruk en cholesterolwaarden al wat gedaald!
Dit zal je ook motiveren het vol te houden en om niet voor even, maar je hele leven hiervan te blijven profiteren!
Note van Maxine
In een peiling die ik hield in de Hart in Shape Community (groep op Facebook) bleek er behoefte te zijn naar de juiste informatie over gezond eten. Wat is nu echt gezond qua voeding en wat niet. Er is op internet veel over te vinden, maar ook veel tegenstrijdigheden. En wat is specifiek voor hart/vaatpatiënten nu een gezond eetpatroon?
Maar ook hebben een aantal leden moeite met afvallen. De combinatie minder te kunnen sporten of bewegen, de overgang en bijwerkingen van medicatie voor het hart belemmeren dit veelal. In mijn volgende artikel ga ik dieper in op die onderwerpen en geef ik praktische tips die je verder gaan helpen in de weg naar jouw gezondere leefstijl.
*[1]https://www.nivel.nl/sites/default/files/bestanden/Rapport-het-effect-van-hartcoach.pdf
Lees hier ook:
