De dagelijkse pillencocktail
Ik slik 7 medicijnen per dag. Mijn mede-auteur slikt er 8. Voor ‘gezonde’ mensen zijn dit aantallen waar ze waarschijnlijk wel even van schrikken. Maar in de cardiologie zijn dit geen uitzonderlijke aantallen. Bloedverdunners, bloeddrukverlagers, vaatverwijders en bètablokkers worden vaak in combinatie voorgeschreven. Sommige medicijnen versterken elkaars werking, zodat je een zo laag mogelijke dosering kunt slikken.
Bij bloedverdunners wordt vaak een maagbeschermer voorgeschreven. En bijvoorbeeld cholesterolremmers worden vaak óók voorgeschreven als je cholesterol gewoon een goede waarde heeft, omdat ze ook een beschermende werking hebben. En als je dan ook nog een andere aandoening erbij hebt, zoals bijvoorbeeld een afwijkende schildklier, dan is een aantal van 7 of 8 medicijnen per dag een soort van normaal aan het worden.
Hoeveel medicijnen slikt de gemiddelde hartpatiënt?
In de community van Hart in Shape vroegen we hoeveel medicijnen mensen slikken. Of eigenlijk: hoeveel soorten medicijnen, want van sommige medicijnen slik je er enkele per dag. Dit is natuurlijk geen statistisch betrouwbare meting, dus we houden het bij een heel grove conclusie: de meerderheid slikt 6 of meer medicijnen per dag. Die 7 of 8 medicijnen van ons zijn dus aardig indicatief voor de gemiddelde hartpatiënt.
Best een geregel
Vooropgesteld: we zijn hartstikke blij dat die medicijnen er zijn. Zonder medicijnen zouden de meesten van ons er heel anders bij zitten. Ikzelf in ieder geval wel. Maar het is wel een extra zorg die in je leven komt, om verschillende redenen: je moet je medicijnen niet vergeten, je moet er niet teveel van slikken, je moet zorgen dat je ze op tijd in huis hebt. En de laatste tijd is daar nog een extra zorg bijgekomen: je moet maar hopen dat de apotheek ze nog kan leveren. Dat laatste is best een schokkende realiteit. Maar we beginnen eerst bij het begin: het innemen van medicijnen, op de juiste momenten.
Een zak vol medicijnen
Ik herinner me nog dat ik vanuit het ziekenhuis thuis kwam met een zak vol medicijnen. Dat ik de inhoud van die zak uitspreidde over tafel en me afvroeg hoe ik dit nu eens zou gaan managen. (Alvast een spoiler: het zou nog weleens fout gaan).
Veel mensen gebruiken een medicijndoos, waarin ze de pillen per dag en dagdeel ordenen. Dat betekent wel wekelijks even een half uurtje pillen verdelen. Een nadeel van de medicijnendoos kan wel zijn dat je deze fysiek steeds moet verplaatsen, bijvoorbeeld als je een huis met meerdere verdiepingen hebt. En daarmee komen we op het volgende puntje van overweging: waar leg je je medicijnen neer? Medicijnen moeten vaak verdeeld over dag dag ingenomen worden. Medicijnen die ’s morgens vroeg ingenomen moeten worden kun je het beste vlakbij je bed neerleggen. Terwijl medicijnen die rond etenstijd ingenomen worden beter in de keuken of woonkamer kunnen liggen.
Hoe doe je dat op vakantie?
Vooral bij vliegreizen zijn medicijnen wel iets om rekening mee te houden. Stop je alle medicijnen in je handbagage, wat over het algemeen het veiligst is? Maar stel dat je handtas gestolen wordt, dan ben je meteen je hele voorraad kwijt. Of verdeel je ze over hand- en ruimbagage?
Bij een vliegreis moet je ook door de douane. Dat betekent dat je een medicijnenpaspoort moet meenemen, zodat je aan kunt tonen waar die voorraad medicijnen voor bedoeld is. En nog een tip uit eigen ervaring: maak niet de fout om ergens onderin een rugzak een nitrospray te stoppen, en vervolgens te vergeten dat die nitrospray in die tas zit. Dat kan een lange discussie opleveren bij de douane, omdat de machine detecteert dat er een spuitbus in je tas zit…
Maak je weleens fouten?
Gezien het bovenstaande zal het u niet verbazen dat het bij mij nog weleens fout gaat. Maar in onze Hart in Shape community blijk ik niet de enige te zijn die weleens een foutje maakt.
“Ik heb wel eens een dubbele dosis metoprolol in genomen; 2x 100mg. Ik had de dosis voor de avond klaargezet, maar had per ongeluk ook de dosis voor de volgende ochtend al ingenomen. Ik heb toen contact gezocht met de huisartsenpost, want het was in het weekend. Zij hebben meteen contact opgenomen met het ziekenhuis. Die avond hebben ze mijn bloeddruk, saturatie en hartslag gemeten. En de ochtend daarop hebben ze het nog een paar keer gemeten. Ik kreeg toen aangepaste tijden om de volgende dosis in te nemen.”
In het geval van Norah ontstond er een fout doordat de dosering van haar medicatie gewijzigd was.
“Een paar jaar geleden heb ik een periode een dubbele dosis van de ACE remmer (Perindopril) ingenomen. Ik werd maar duizeliger en duizeliger en dacht dat mijn hart weer problemen gaf. Uiteindelijk kwam ik er samen met de cardioloog achter dat ik er teveel van innam. Ik moet 8mg per dag slikken, maar vanwege leveringsproblemen kreeg ik een tijdje pillen van 4 mg, waarvan ik er dus 2 moest innemen. Op een gegeven moment waren de pillen van 8 mg weer leverbaar en kreeg ik die weer van de apotheek. Je voelt hem al aankomen… ik heb er niet goed op gelet en bleef die 2 pillen per dag innemen. Daardoor zakte mijn bloeddruk naar een veel te laag punt, wat dus die duizeligheid veroorzaakte. Sindsdien ben ik wat alerter, en check ik altijd even de verpakking als ik een nieuwe voorraad medicijnen meekrijg.“
Er zijn apps die een waarschuwing geven als je je medicijnen moet nemen. En je kunt natuurlijk ook zelf een wekker in je telefoon zetten. Voor mijzelf werkt dat overigens niet. Vanaf de eerste dag heb ik fouten gemaakt, hoe ik ook mijn best doe ze niet te maken. Op één avond ben ik flink ziek geweest van een foutje, waarvan ik niet meer kan achterhalen wat ik fout gedaan heb (waarschijnlijk iets dubbel geslikt). De volgende dag ben ik meteen naar de apotheek gegaan om een baxterrol te regelen.
Baxterrol
Bij een baxterrol zijn alle medicijnen per dagdeel in een (afscheurbaar) zakje geplaatst. Voor mensen met een warrig hoofd, zoals ikzelf, is het een uitkomst, omdat je de medicijnzakjes op strategische plaatsen in het zicht kunt leggen. Je kunt niets dubbelslikken. Vergeten kan nog wel, maar het voordeel is dan wel dat je in ieder geval achteraf weet dat je vergeten bent een medicijn te slikken.
De baxterrol heeft wel een nadeel, en dat is dat je de medicijnendoosjes niet meer ziet. Dat betekent dat je niet kunt zien of er gewisseld is van merk. Voor mensen die overgevoelig reageren op bepaalde stoffen, of om medische redenen een bepaald merk moeten krijgen, kan dit problemen geven. Een baxterrol is trouwens ook niet handig als je vaak van medicatie wisselt. Bijvoorbeeld als je nog aan het experimenteren bent in het vinden van de juiste combinatie en dosering van medicijnen.
Leveringsproblemen
Hiermee komen we op het probleem dat we al eerder aanstipten: leveringsproblemen. Eigenlijk spelen er twee problemen. Het eerste probleem is dat sommige medicijnen niet leverbaar zijn, het tweede is dat sommige medicijnen om financiële redenen niet geleverd worden.
Medicijnentekorten
Apotheken hebben vaak een beperkte voorraad. Dat komt voornamelijk door de lage medicijnprijzen voor generieke geneesmiddelen in Nederland. Patiënten houden vaak wel een reservevoorraad aan, maar dat lukt vaak niet voor méér dan een week (die medicijnen krijg je namelijk niet zomaar voorgeschreven). Echter, de medicijnentekorten duren soms enkele maanden, waardoor die ene week reservevoorraad weinig buffer biedt. Apotheken zoeken vaak zelf wel oplossingen in de vorm van doseringen aanpassen, of overgaan op een ander merk. Dat betekent voor de patiënt bijvoorbeeld dat die nu twee pilletjes moet slikken, in plaats van één. Of een pilletje doormidden moet breken. Of dat pillen die voorheen geel en rond waren, nu roze en driehoekig zijn. Iedereen zal begrijpen dat dit fouten in de hand werkt.
Preferentiebeleid
Wanneer er meerdere fabrikanten of aanbieders van eenzelfde geneesmiddel zijn, vergoedt de zorgverzekeraar soms niet alle soorten en merken. De zorgverzekeraar hanteert dan een voorkeursbeleid. Dit houdt in dat de zorgverzekeraar binnen een groep van gelijke medicijnen (middelen met dezelfde werkzame stof) een voorkeursmiddel aanwijst. De zorgverzekeraar vergoedt dan alleen dit ‘preferente’ medicijn. Meestal is dit het goedkoopste medicijn in die groep. Als er een medische noodzaak is om toch een ander geneesmiddel toe te passen, en de arts heeft hiervoor een verklaring afgegeven (medische noodzaak, afgekort tot MN), dan kan de zorgverzekeraar van dit preferentiebeleid afwijken. De patiënt krijgt dan het andere geneesmiddel geheel vergoed. Als de patiënt zo’n indicatie niet heeft, dan moet de patiënt zelf het verschil bijbetalen. Wat dit preferentiebeleid betekent voor patiënten wordt hieronder kernachtig samengevat door Norah.
“Ondanks dat een baxterrol heel handig is, heb ik het liever toch zelf in de hand. De reden is dat de verzekering steeds switcht qua merk van de medicijnen. Bij de Bumetanide (een plastablet) werken bepaalde merken bij mij niet of nauwelijks. Ik heb een merk dat de cardioloog voorschrijft als medische noodzaak (MN), maar regelmatig wordt er desondanks toch weer gewisseld. Daarom houd ik er liever overzicht op, omdat ik anders in no time teveel vocht vasthoud. Het geeft iedere keer weer een vervelende discussie bij de apotheek, maar ook zij zijn vaak met handen gebonden en moeten zich houden aan het preferentiebeleid. Een beleid waarbij je de op dat moment de goedkoopste variant krijgt van een bepaald medicijn. Dit wordt bepaald door de verzekeraar. Die in mijn ogen veel te veel macht en invloed hebben. Voor vaak maar een paar tientallen cent hebben patiënten soms ongelooflijk veel extra bijwerkingen. Die soms zelfs leiden tot een ziekenhuisopname. Wat is onderaan de streep nu goedkoper en humaner, zou je zeggen…”
Nog niet besproken: bijwerkingen. De oplettende lezer heeft waarschijnlijk gemerkt dat één belangrijk aspect onbesproken blijft. Als je het hebt over medicijnen, dan heb je het meestal ook over bijwerkingen. Dit onderwerp vinden wij echter te groot voor dit blog, omdat het eigenlijk een onderwerp op zich is. Binnenkort gaan we hier een apart blog aan wijden.
Tekst:
Annemiek Hutten / Het Vrouwenhart Spreekt i.s.m. Maxine Bosman / Hart in Shape
*Vanwege privacy zijn de namen van de geïnterviewden veranderd.
